130209 初版
トップページ

等比数列の和を一気に求める。
その考えを学ぼう。

数列1

1 2 3 (n-2) (n-1) n
S = 1 + 2 + 4 + + \(2^{n-3}\) + \(2^{n-2}\) + \(2^{n-1}\)
2S = 2 + 4 + + \(2^{n-3}\) + \(2^{n-2}\) + \(2^{n-1}\) + \(2^{n}\)
-S = 1 - \(2^{n}\)
よって,
\(1+2+4+\cdots+2^{n-3}+2^{n-2}+2^{n-1}=2^n-1\)
Σ記号を使えば \(\displaystyle{\sum_{k=1}^{n}2^{k-1}=2^n-1}\)
この和の求め方をΣ記号で表すと,
\(\displaystyle{S=\sum_{k=1}^{n}2^{k-1}}\),  \(\displaystyle{2S=\sum_{k=1}^{n}2^k=\sum_{k=2}^{n+1}2^{k-1} =\sum_{k=1}^{n}2^{k-1}+2^n-1}\)
\(\displaystyle{S=2S-S=\sum_{k=2}^{n+1}2^{k-1}-\sum_{k=1}^{n}2^{k-1}=2^n-1}\)
等比数列で数を 横一列に並べる。公比を r とする。
一行目,第1項 から 第n項 まで n項 並べる。
二行目,r倍したものを n項 並べる。
一行目と二行目を比べると,一行目の 第1項 と二行目の 第n項 以外は同じ数が並ぶ。

数列2

1 2 3 (n-2) (n-1) n
S = 1 + \(\dfrac{1}{2}\) + \(\dfrac{1}{4}\) + + \(\dfrac{1}{2^{n-3}}\) + \(\dfrac{1}{2^{n-2}}\) + \(\dfrac{1}{2^{n-1}}\)
\(\dfrac{1}{2}S\) = \(\dfrac{1}{2}\) + \(\dfrac{1}{4}\) + + \(\dfrac{1}{2^{n-3}}\) + \(\dfrac{1}{2^{n-2}}\) + \(\dfrac{1}{2^{n-1}}\) + \(\dfrac{1}{2^{n}}\)
\(\dfrac{1}{2}S\) = 1 - \(\dfrac{1}{2^{n}}\)
よって,
\(1+\dfrac{1}{2}+\dfrac{1}{4}+\cdots+\dfrac{1}{2^{n-3}}+\dfrac{1}{2^{n-2}}+\dfrac{1}{2^{n-1}} =2\left(1-\dfrac{1}{2^{n}}\right)\)
Σ記号を使えば \(\displaystyle{\sum_{k=1}^{n}\dfrac{1}{2^{k-1}} =2\left(1-\dfrac{1}{2^{n}}\right)}\)
この和の求め方をΣ記号で表すと,
\(\displaystyle{S=\sum_{k=1}^{n}\dfrac{1}{2^{k-1}}}\),  \(\displaystyle{\dfrac{1}{2}S=\sum_{k=1}^{n}\dfrac{1}{2^k} =\sum_{k=2}^{n+1}\dfrac{1}{2^{k-1}} =\sum_{k=1}^{n}\dfrac{1}{2^{k-1}}+\dfrac{1}{2^n}-1}\)
\(\displaystyle{\dfrac{1}{2}S=S-\dfrac{1}{2}S=1-\dfrac{1}{2^n}}\)

一般に 初項 a, 公比 r (\(r\not= 1\)), 項数を n として

1 2 3 (n-2) (n-1) n
S = a + ar + \(ar^2\) + + \(ar^{n-3}\) + \(ar^{n-2}\) + \(ar^{n-1}\)
rS = ar + \(ar^2\) + + \(ar^{n-3}\) + \(ar^{n-2}\) + \(ar^{n-1}\) + \(ar^{n}\)
(1-r)S = a - \(ar^n\)
よって,
\(r\not= 1\) とする。項数は n とする。
\(a+ar+ar^2+\cdots+ar^{n-3}+ar^{n-2}+ar^{n-1}=\dfrac{a(r^n-1)}{r-1}=\dfrac{a(1-r^n)}{1-r}\)
Σ記号を使えば \(\displaystyle{\sum_{k=1}^{n}ar^{k-1}=\dfrac{a(1-r^n)}{1-r}}\)
この和の求め方をΣ記号で表すと,
\(\displaystyle{S=\sum_{k=1}^{n}ar^{k-1}}\),  \(\displaystyle{rS=\sum_{k=1}^{n}ar^k =\sum_{k=2}^{n+1}ar^{k-1} =\sum_{k=1}^{n}ar^{k-1}+a(r^n-1)}\)
\(\displaystyle{(r-1)S=a(r^n-1)}\)